Ding 22: Bibliotheek 2.0 en de toekomst van bibliotheken

Gelukkig is er nog een toekomst voor bibliotheken, als plek, team, ideaal en concept. Een jaar of 10 terug hadden webgoeroes voorspeld dat bibliotheken en boekhandels, boeken en kranten zouden verdwijnen en alles online zou worden. Het was de glorietijd van Nina Brink. Hoe gaat die toekomst eruit zien? De grote hamvraag - ook voor uitgevers en schrijvers, is natuurlijk - wat gaat er met papier gebeuren. Vooralsnog wordt er redelijk goed geld verdiend met dood hout. De nieuwste Harry Potter, Ludlum, Grunberg leveren nog steeds heel goed geld op en worden vooral op papier verkocht. E-readers breken maar niet door. Maar de digitale informatie, zal zeker belangrijker worden, evenals mobiele tools om deze informatie tot je te nemen. Bibliotheken moeten dus in hun teams zeker trendvolgers en misschien zelfs wel trendsetters opnemen. Hieronder mijn reactie op enkele artikelen die ik las vanwege ding 22. Het manifest van Kees Hamann is te lezen in een online reader met een net te klein scherm. Het knopje "full screen" vond ik pas na wat heen en weer schuiven. Niet echt gebruikersvriendelijk. Bij veel Web 2.0 toepassingen moet je vaak zoeken naar bepaalde voor de hand liggende zaken. Voor 'tech-savvy' medewerkers is dat natuurlijk een uitdaging maar voor andere collega's denk ik een drempel of reden om af te haken. Daarbij komen de hoeveelheid accounts die je moet aanmaken en de serie schermen die zich steeds openen. Het teveel aan informatie lijkt in Web 2.0 nog niet opgelost. Hoe het kaf van het koren te scheiden? Inhoudelijk over Hamann's manifest. Hij zegt: "16. Ik voel me persoonlijk betrokken bij en verantwoordelijk voor de beantwoording van vragen en het geven van adviezen, het gemak waarmee mensen deze kunnen krijgen en de mate waarin zij deze kunnen benutten." Dit lijkt me een open deur en niet speciaal Web 2.0. Maar misschien toch goed om te zeggen, dat je je persoonlijk betrokken voelt bij je werk. Uit A librarian’s 2.0 manifesto / Laura Cohen . "I will not fear Google or related services, but rather will take advantage of these services to benefit users while also providing excellent library services that users need." Zeker, we moeten niet bang zijn voor nieuwe technieken of diensten. Maar zodra bedrijven als Microsoft of Google bijna monopolie-posities gaan bereiken, dan is het zeker wel goed dat de politiek zich er mee gaat bemoeien. Zie bijvoorbeeld het bericht over EU actie tegen Google Books waar het auteursrecht in het geding is. Uit Into a new world of librarianship / Michael Stephens "Librarians 2.0 plans for their users This librarian bases all planning and proposals for services, materials and outreach on user needs and wants." - Jazeker, maar ook dat is niet echt nieuw. De truuk is natuurlijk om de grootste gemene deler te vidnen, want er blijft gelden "you can't please everyone all of the time". Er is maar een beperkt aantal PC's met snelle verbinding, goede printers zijn schaars en kostbaar, en er wordt nog heel wat op papier gelezen. Bijvoorbeeld, in onze mediatheek hebben we te maken met docenten en studenten met soms tegengestelde of niet samenvallende belangen. Studenten willen van alle verplichte literatuur altijd uitleenbare exemplaren hebben. Docenten willen graag op hun vakgebied een brede basiscollectie. Dit probleem valt niet 1-2-3 met E-books op te lossen want ook daar moeten we licenties per exemplaar nemen. Het evenwicht tussen de belangen van auteurs, uitgevers, bibliotheken en eindgebruikers is niet altijd duidelijk te vinden. Het vereist onderhandelen en navigeren, om economische en onderwijskundige belangen veilig te stellen. Web 2.0 maakt dat niet anders, misschien sneller inzichtelijk maar daardoor zijn belangentegenstellingen nog niet opgeheven. Uit Chip Nilges - To more powerful ways to cooperate: "include Web services that make it easy to syndicate data and services outwards and systems that are designed to be easily “remixed” by others." Zeker nuttig om het makkelijker te maken om data te hergebruiken. Maar als je het heel erg makkelijk maakt om data te remixen, wat blijft er dan uiteindelijk van het origineel over? Wat is dan nog de drijfveer voor individuen om iets nieuws te maken, geestelijke arbeid te verrichten? In ieder geval goed van OCLC dat ze Worldcat gratis en vrij beschikbaar hebben gesteld. Toch zouden we er niet aan moeten denken als er uiteindelijk nog maar 1 catalogus is op deze wereld. Evolutie is natuurlijk gebaat bij diversiteit. Daar hoeven we bij de bibliotheek ons niet direct zorgen om te maken maar het kan wel iets zijn om in de gaten te houden als we kaf van Web 2.0 koren scheiden. Uit het stuk van Oriënt Express: "bibliothecaris moet een trendspotter zijn" Jazeker, maar niet elke bibliothecaris. Net zoals bij docenten er sommigen wat meer gericht zijn op nieuwe techniek, of nieuwe werkvormen, zo kan je bij bibliothecarissen ook wel functie-differentiatie zien. Een bibliotheek gerund door alleen maar trendspotters zou best wel eens stuurloos kunnen blijken. In onze mediatheek (12.000 items, gemiddels 500 bezoekers per dag, doelgroep 3000 studenten, 400 docenten - met de natte vinger) hebben we in een team van 6 deeltijders 2 trendspotters, 2 klassiek/technisch georienteerde collega's en 2 collega's die daar tussen in zitten en vooral klantgericht zijn. Ik chargeer uiteraard maar wil wel aangeven dat dit voor onze mediatheek een redelijk stabiele situatie is. Uit het Wikipedia artikel http://en.wikipedia.org/wiki/Library_2.0: "Library users should be able to craft and modify library provided services". Dat lijkt me, zeker voor openbare bibliotheken wel handig. Bijvoorbeeld, zouden we in NL niet voor alle bibliotheken 1 en hetzelfde leeenreglement kunnen maken. Overal zelfde leentermijnen, max. aantal uitleningen, zelfde boetesysteem? Op die manier zou ik als user wel in staat zillen zijn om de 'library service' te 'craften'. Na enige moeite lukte het om in te loggen op bibliotheek2.0 NING - waar ik een blogtekst maakte over kaf en koren: http://bibliotheek20.ning.com/profiles/blogs/over-web-20-kaf-van-koren. Korte samenvatting. Twitter is voor onze mediatheek (HBO Journalistiek) nu even nuttig om dat veel mensen van onze doelgroep daar mee experimenteren. Maar ik ben het met Harold en anderen eens dat we niet zomaar allerlei Hypes moeten gaan volgen, en ook bereid zijn om rigoreus met dingen te kappen als bepaalde tools zinloos blijken. Zoals Ilka schrijft - uitgangspunt is openstaan voor veranderingen.